- ابن اسحاق حسدای (حَ)
ابن اسحاق. یکی از مشاهیر علمای یهود اندلس در دورۀ ملوک امویست. وی طبیب الناصرلدین الله حکم بن عبدالرحمان خلیفۀ اموی بود. و بواسطۀ قدر و اعتباری که نزد حکم خلیفه داشت عده بسیاری کتب عبری از بغداد جلب کرد و با آن کتب دین و آئین فراموش شدۀ یهودیان اندلس را بدیشان بیاموخت. او اول کس است که در اندلس یهود را تعلیم شریعت و تاریخ کرد و اعیاد آنان را تعیین نمود و پیش از او یهود اندلس برای حساب سال و ابتداء تاریخ و اعیاد به علمای یهود بغداد مراجعه میکردند. ابن ابی اصیبعه گوید: معتن بصناعه الطب و خدم الحکم ابن عبدالرحمان الناصرلدین الله و کان من احبارالیهود متقدماً فی علم شریعتهم، و هو اول من فتح لاهل الاندلس منهم، باب علمهم من الفقه و التاریخ و غیر ذلک و کانوا قبل یضطرون فی فقه دینهم و سنی تاریخهم و مواقیت اعبادهم الی یهود بغداد. فیستجلبون من عندهم عده من السنین یتعرفون به مداخل تاریخهم و مبادی سنیهم. فلما اتصل حسدای بالحکم و نال عنده نهایه الحظوه توسل به الی استجلاب ماشاء من تألیف الیهود بالمشرق. فعلم حینئذ یهود الاندلس ماکانوا قبل یجهلونه و استغنوا عما کانوا یتجشمون الکلفه فیه. (عیون الانباء)